Akıllı diyet

Mineraller

DEMİR

Vücut için elzem iz elementlerden biridir. Kandaki demirin çoğunluğu kırmızı kan hücrelerinin rengini veren hemoglobinin bileşimindedir. Kalanı karaciğer, dalak ve kemik iliğinde depo edilmiştir. Demir besinlerde hem demir ve hem olmayan demir olmak üzere iki şekilde bulunur. Hem demir kolay emilir. Emilim oranı %25'tir. Hem olmayan demirin emilim oranı ise %5 civarındadır.

Bazı etmenler demirin emilimini kolaylaştırmakta, bazı etmenler de zorlaştırmaktadır. Midenin asidik salgısı ve C vitamini (askorbik asit) demir emilimini artırır.

Tahıllarda bulunan fitatlar demir emilimini güçleştirir. Oksalat ve tanenler de demir emilimini zorlaştırır. Diyette posanın çokluğu emilimi güçleştirir, ancak posayla birlikte askorbik asit alındığında posanın olumsuz etkisi azalır. Alüminyum, kalsiyum,çinko, magnezyum ve teneke demir emilimini azaltır. Konserve tenekesi açıldıktan sonra beklerken besin içinde teneke miktarı arttığından demir ve diğer minerallerin emilimini azaltır. Proteinden yetersiz diyet de demir emilimi azalmaktadır. Yemekle birlikte tüketilen çay-kahve de demir emilimini azaltan bir faktördür. Yemeklerden yaklaşık 1 saat sonra bu içeceklerin tüketilmesi gerekir.

Bitkisel besinlerin hayvansal besinlerle birlikte tüketimi demir emilimini artırır.

Demir ne işe yarar?

Demirin vücut çalışmasındaki başlıca işlevi, oksijen taşınması ile ilgilidir. Demir, hemoglobinin bileşiminde bulunur ve akciğerlerden hücrelere oksijen, hücrelerden akciğerlere karbondioksiti taşır.

Enerji metabolizmasında kullanılan birçok enzimin ve bazı proteinlerin yapısında bulunur. Bağışıklık sistemi ve biliçsel performans için çok önemlidir. Ayrıca karaciğerin vücuda giren zehirli maddelerin etkisini gidermesi için gereklidir.

Yetersiz alındığında ne olur?

Yetersizliğinde kansızlık, çocuklarda öğrenme sorunları, kısa dönem bellekte tutma ve konsantrasyon güçlüğü, depresyon, yorgunluk ve isteksizlik görülür.

Vücutta yeteri kadar demir kalmadığı zaman demir yetersizliği anemisi (hipokromik, mikrositik anemi) görülür. Bu tip anemide kan hücrelerinin sayısı azalır, hemoglobin miktarı düşer. Anemik durumda kanın oksijen taşıma yeteneği azalacağından kansızlık, baş dönmesi, iştahsızlık, yorgunluk, tırnakların incelmesi, kısa nefes alıp verme gibi belirtiler görülür.

Aşırı alındığında ne olur?

Aşırı alındığında karaciğer bozukluğu, eklem ağrıları, deri renginde koyulaşma, şeker hastalığı ortaya çıkabilir. Hepatik (sarılık) hastalığı olanlar, vücudundaki demir deposu yüksek bulunanlar ve birkaç kez kan nakli yapılmış kişiler demir tableti almamalıdır. Vücuttaki fazla demir kan vererek azaltılabilir.

Demir hangi besinlerde bulunur?